سنـگ صبـورم مادر

نحوه کنترل عصبانیت درکودکان

«ن... می... خوا.......م. خودت برو. تو بدی. دوستت ندارم.»
حامد فریاد می‌کشد و پاهایش را به زمین می‌کوبد.
مادر مستاصل شده. اون داره جلوی مردم آبرویش را می‌برد.
«خسیس. گدا. مگه پولش چقدر می‌شه ؟!»
مردم به آنها نگاه می‌کنند و حامد اصرار دارد که از جایش تکان نمی‌خورد. او دندان قروچه می‌کند و فریاد می‌کشد و می‌گوید: خودت برو، خودت برو...

اگر یک انسان در طول زندگی نیاموزد چگونه بر خشم خود مسلط شود، روابط را خدشه‌دار و دوستان و اطرافیان را آزرده خاطر می‌سازد. کودکان خشمگین در خانواده و در جمع دوستان مهدکودک همین وضع را پیدا می‌کنند و در مدرسه اغلب تنبیه می‌شوند.

«طغیان خشم» راهی است برای ابراز احساسات. اما این طغیان‌های احساسی خیلی هم کارساز و مؤثر نیستند.
حتی کودکان هم می‌دانند وقتی کنترل خود را از دست می‌دهند در نهایت احساس خوبی نخواهند داشت.

برای این‌که کودک راحت تر با خشم خود کنار بیاید تشویقش کنید به جای انتخاب خشم و عصبانیت دلیل عصبانیت خود را بگوید. به محض این که دلیل عصبانیت کودک خود را فهمیدید، می‌توانید به او در کنترل کردن احساساتش کمک کنید. علت خشم کودکان می‌تواند در موارد زیر خلاصه شود:

شخصیت عصبانی

همه فکر می‌کنند حمیرا کوچولو مثل پدرش جوشی و عصبانی است و زود از کوره در می‌رود. شاید واقعا او این خصوصیت را از پدرش به ارث برده باشد. همه ما خصوصیاتی از والدین خود را به همراه داریم.

مواقعی که فرد عصبانی می‌شود، میزان عصبانیت او را غالباً شخصیت او معین می‌کند. حالات فوق‌العاده حساس، سرکش، بی‌دقت، پرتحرک یا پرخاشگر بودن می‌تواند بخش رشدیافته‌ای از یک شخصیت سالم یا در نهایت یک مبارزه‌جو باشد.

نکته مهم این است که با پی بردن به ضعف رفتاری فرزندتان می‌توانید پرخاشگری‌ها را به نقاط قوت تبدیل کنید. وقتی که کودک عصبی در مورد چیزهایی عصبانی می‌شود که دوست صبور او اصلاً به آن موارد توجهی ندارد شما باید تلاش کنید تا به مرور زمان شیوه‌های دیگری غیر از عصبانیت را به او بیاموزید.

مامان حمیرا این روزها به او یاد داده است که وقتی عصبانی شدی می‌توانی دلیل آن را برای عروسکت شرح دهی و او تو را راهنمایی می‌کند که چه کار بکنید. بعد خودش به جای عروسک او را تشویق می‌کند راه‌های بهتری را پیدا کند.

سن و عصبانیت

زمانی که کودک در مرحله رشد فیزیکی یا اجتماعی قرار دارد زمینه بیشتری برای پرخاشگری و عصبانیت در او ایجاد می‌شود. مراحل مختلف رشد، عوامل خشم متفاوتی دارند. وقتی به کودک خود که به کاسه توت فرنگی دست درازی کرده، می‌گویید:« الان اجازه خوردن آنها را نداری»، عصبانی می‌شود.

ولی فرزند بزرگ‌تر شما تحمل جواب مشابه را دارد به دلیل این که او صبر و بردباری را در خود پرورانده است.

آقای عصبانی

مادر‌ها با یکدیگر می‌گویند: هرچقدر پسرم عصبانی است دخترم آرام است.

آیا این یک ویژگی وابسته به جنس است یا ما آن را به فرزندان خود آموزش می‌دهیم که پسرها خشم خود را راحت‌تر از دخترها ابراز کنند و شاید یک توجیه فرهنگی برای آن وجود داشته باشد.

والدین و مربیان از پسرها فوران خشم را انتظار دارند و از آن چشمپوشی می‌کنند در صورتی که گریه رنجورانه یک دختر عصبانی مورد قبول آنهاست، اما کودکان در هر دو جنس نیاز به یادگیری کنترل خشم دارند.

دردسرهایی در خانواده

از وقتی مادر از خانه رفته علی پرخاشگر شده و مدام با بهانه‌های مختلف داد و فریاد راه می‌اندازد. پدر می‌داند او بهانه مادرش را می‌گیرد، اما کاری از دست او بر نمی‌آید.

فرزندان خانواده‌های از هم گسیخته پرخاشگری بیشتر نشان می‌دهند.

به طور کلی ناراحتی یک کودک به دلیل جدایی والدین، بیماری، مرگ، تولد خواهر یا برادر، تغییر منزل یا دیگر اتفاق‌های مهم زندگی، اغلب در او پنهان می‌ماند و با بروز عصبانیت و پرخاشگری به کودک آسیب می‌رساند. زیرا او احساس می‌کند مورد آزار و اذیت واقع شده و سعی می‌کند این احساس را منتقل کند.

اگر مادر وقتی عصبانی است ظرف‌های آشپزخانه را به هم می‌زند و سر و صدا درست می‌کند یا فریاد می‌کشد و پدر وقتی عصبانی است بچه‌ها را می‌زند یا فحش می‌دهد بچه‌ها نیز این الگوی پرخاشگری و ابراز خشم را می‌آموزند و این قدرت را نشان فرزندان کوچک‌تر یا حتی پدر و مادر می‌دهند.

در بیشتر خانواده‌هایی که در مقابل احساسات، اتفاقات و هیجانات ناآرام و سرکوبگر هستند همین رفتار‌های از سوی فرزندان تکرار می‌شود.

والدین تاثیر زیادی در کنترل خشم کودک دارند. از آنجا که خشم بر اثر تکرار عادت می‌شود، تا حد امکان از امور خشم‌آور پرهیز کنید. باید به بچه آموخت چه هنگام خشمگین شود و چه وقت خشم خود را فرو بنشاند. کودک باید یاد بگیرد که چگونه خشم خود را به شیوه‌های مطلوب بیان کند نه این‌که از اظهار آن خودداری کند.

برخورد با اوضاع خشم‌آور که از حد بگذرد به شخصیت کودک موقتا یا برای همیشه لطمه می‌زند. شیوه کنار آمدن با موانع زندگی به سن و تجارت گذشته اطفال بستگی دارد.